Selen

Minerał selen jest niezbędny dla naszego układu immunologicznego oraz dla gruczołu tarczycy. Zarówno jego niedobór, jak i nadwyżka, są szkodliwe dla naszego zdrowia.

Minerał dla ukladu immunologicznego i nerwowego

Selen to wszechstronny minerał niezbędny dla naszego układu odpornościowego oraz dla gruczołu tarczycy. Zarówno jego niedobór, jak i nadwyżka, są szkodliwe dla naszego zdrowia. Just one Brazil nut a day can provide you with the necessary amount of selenium.

Pierwiastek selenu został odkryty w 1817 i nazwany imieniem greckiej bogini księżyca Selene. 200 lat później, naukowcy nadal w pełni nie zbadali potencjału tego pierwiastka śladowego. Selen działa niemal wszędzie w organizmie -w naszym układzie immunologicznym, układzie nerwowym, w mięśniach i w gruczole tarczycy. Niedobór jest trudny dla organizmu zarówno ze względów fizycznych, jak i psychologicznych. Ale zbyt dużo selenu też jest niezdrowe i może nawet zagrażać życiu.  

Z tego artykułu dowiesz się które pokarmy należy spożywać, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie selenu, oraz jakie objawy wskazuję na niedobór lub nadwyżkę. Dowiesz się też: Dlaczego preparaty z selenem mogą być szkodliwe dla twojego zdrowia.

Co to jest selen?

Selen jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym, co oznacza, że może być wchłaniany jedynie z pokarmem i potrzebujesz jedynie małej jego ilości. Ludzki organizm przechowuje od 13 do 30 miligramów selenu. Większość jest składowana w mięśniach i gruczole tarczycy.^[1].

Warto wiedzieć: Kiedy spalany jest metal zawierający selen, wydziela się zapach przypominający zapach rzodkiewki^[2].

Jak działa selen?

Selen tworzy ważne białka, które wzmacniają układ odpornościowy i zapobiegają uszkodzeniom komórkowym. Wzmacnia działanie Witaminy E i Witaminy C jako witamin obronnych. Wspólnie z jodem, selen produkuje hormony tarczycy, które wspierają produkcję spermy i podtrzymują funkcjonowanie układu nerwowego. Bez selenu, wątroba i trzustka nie byłyby w stanie spełniać swoich funkcji trawiennych i związanych z poziomem cukru we krwi.^{[3, 4]}.

Selen i metale ciężkie: Selen może pomagać organizmowi w wiązaniu metalu ciężkiego ołowiu. Metal ciężki w formie związanej nie jest już szkodliwy dla organizmu i może być łatwiej wydalany.^[5].

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na selen?

Wedle zaleceń Niemieckiego Towarzystwa ds. Żywienia, dorosły mężczyzna powinien spożywać 70 mikrogramów selenu na dzień. U kobiet, zapotrzebowanie wynosi 60 mikrogramów. Kobiety karmiące piersią mają zapotrzebowanie zwiększone do 75 mikrogramów, aby dostarczać swojemu dziecku wystarczającej ilości selenu poprzez mleko^[6].

.

Jakie pokarmy zawierają selen?

Zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinne, dostarczają organizmowi selenu. Ilość selenu zawarta w pokarmach roślinnych zależy też od tego, gdzie były uprawiane, i jak bardzo bogata w selen była gleba. Żaden pokarm nie zawiera tak dużo selenu co kokos i orzechy brazylijskie. Jedynie orzechy brazylijskie mogą pokryć twoje dzienne zapotrzebowanie ^[7].

Inne pokarmy bogate w selen to^[8]:

Pokarmy	Mikrogramy na 100 gram
Tuńczyk	82
Otręby pszenne	60 to 130
Jaja	20
Brukselka	18
Biała fasola	14
Ser szwajcarski	11

 

Niedobór selenu

Gleba w Europie utraciła przez lata bardzo dużo selenu. Odpowiedzialne za to są rzekomo zmiany klimatyczne, które przyczyniają się do ekstremalnych sytuacji pogodowych. Rezultat: Obfite opady deszczu wypłukują selen z gleby, a wydłużone okresy suszy również zmniejszają zawartość selenu. Jeżeli w glebie znajduje się za mało selenu, nie może się on wystarczająco gromadzić w roślinach, sprawiając, że pokarmy są uboższe w selen.^{[9, 10]}. Ostatnie badanie dotyczące tego, ile selenu spożywają ludzie w Niemczech, zostało przeprowadzone w roku 1996. Niemcy przyswajają średnio 40 mikrogramów selenu dziennie - mniej niż zalecają profesjonalne stowarzyszenia^[11].

.

Warto wiedzieć: Gleba z najwyższą zawartością selenu znajduje się w stanie Nebraska w USA. Gleba w Chinach, z drugiej strony, ma niską zawartość selenu.^[1].

Niedobór selenu - Grupy ryzyka

Poza osobami, które odżywiają się w ramach diety ubogiej w selen, niedobór może wystąpić u następujących grup^{[12, 13]}:

• Palaczy
• Alkoholików
• Kobiet karmiących piersią przez wydłużony okres czasu
• Osób cierpiących na choroby jelit - selen nie może wniknąć do krwiobiegu
• Pacjentów dializowanych - dużo selenu jest tracone podczas oczyszczania krwi

Jakie są objawy niedoboru selenu?

Ponieważ selen działa niemal wszędzie w organizmie, jego niedobór może prowadzić do wielu objawów^{[11, 14]}:

Ogólne dolegliwości	Zmęczenie
	Osłabienie mięśni i bóle w stawach
	Obniżona odporność
	Ograniczona produkcja spermy
Dolegliwości psychiatryczne	Niepokój
	Nastroje depresyjne i wahania nastrojów
Dolegliwości organiczne	Choroby gruczołu tarczycy i mięśnia sercowego
	Zaburzenia czynności wątroby

 

Preparaty z selenem

270 z 1073 osób, tzn. około jedna na cztery, stwierdziły w badaniu dotyczącym suplementów diety, że przyjmowały preparaty z selenem. Odpowiednie suplementy mogą pomóc w optymalizacji spożycia selenu - ale należy rozważyć kilka rzeczy^[15].

Jakie tabletki z selenem są najlepsze?

Dobry preparat z selenem powinien zawierać selenometioninę. Organizm może wchłaniać 90 procent tego związku selenu. Inne związki selenu, takie jak selenin sodu czy selenian sodu mogą być wchłaniane jedynie częściowo.^[1].

Ile selenu powinno się spożywać poprzez suplementy diety??

Wedle federalnego Instytutu Oceny Ryzyka, nie powinno się przekraczać 45 miligramów selenu w suplementach diety ^[9].

dziennie.

Czy tabletki z selenem mogą powodować skutki uboczne?

Selen wpływa korzystnie na twoje zdrowie jedynie wtedy, kiedy jest przyjmowany w odpowiedniej ilości. Dlatego, dzienne spożycie w ilości większej niż 300 mikrogramów selenu poprzez suplementy diety może prowadzić do problemów zdrowotnych^{[12, 16]}:

• Zmęczenia
• Utraty włosów, przebarwień skóry
• Mdłości, wymiotów, biegunki
• Brzydkiego oddechu (czosnkowego oddechu)
• Zaburzeń czynności ruchowych

Jeżeli istnieje nadwyżka selenu przez dłuższy okres czasu, ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, a nawet raka prostaty, może się zwiększyć^[3].

Spożywanie selenu i witamina E

Selen i witamina E wzmacniają się nawzajem. W Internecie znajdziesz często zalecenia, które wymagają jednoczesnego przyjmowania obu substancji odżywczych. Jednakże, Niemieckie Towarzystwo ds. Endokrynologii przestrzega przed preparatami Selen-Witamina-E: jeżeli ma miejsce niewykryty niedobór selenu, dodatkowe przyjmowanie witaminy E może zwiększyć ryzyko raka prostaty u mężczyzn. Używanie takich łączonych preparatów powinno następować po konsultacji z lekarzem. W badaniu opublikowanym przez Journal of the National Cancer Institute, badacze zaobserwowali, że ryzyko było zwiększone o 111 procent ^[17-19].

.

Selen i cynk: Nadal też nie wiadomo czy selen i cynk powinny być przyjmowane w tym samym czasie. W badaniu na szczurach, badacze mogli zaobserwować negatywny wpływ na prostatę jednoczesnego przyjmowania selenu i cynku.^[20].

Test poziomu selenu

To, czy masz wystarczające zasoby selenu, może zostać ustalone dzięki próbce krwi. Jeżeli podejrzewa się zatrucie selenem, próbka moczu może dać jasność. Badacze próbują też ustalać stan selenu analizując włosy i paznokcie. Te metody uznawane są obecnie za nieodpowiednie, ponieważ ich wyniki za bardzo się różnią ^[21].

Test na Niedobór Minerałów cerascreen® 

Za pomocą autotestu, takiego jak Test Minerałów cerascreen®, możesz ustalić swój poziom selenu dzięki małej ilości krwi ze swojego opuszka palca. Po ewaluacji w laboratorium, otrzymasz raport wyników ze swoimi wartościami selenu, cynku i magnezu, jak również indywidualne zalecenia do działań, które poprawią twoje wartości.

Selen a tarczyca

Tarczyca nie mogłaby prawidłowo funkcjonować bez selenu. Czy dodatkowe przyjmowanie selenu może pomóc z problemami tarczycy?

Czy selen pomaga w leczeniu zaburzeń tarczycy?

Nie jest jeszcze jasne czy selen jest skuteczny przeciwko chorobom tarczycy, takim jak Hashimoto. W jednym z badań kobiety w ciąży używały selenu, co miało pozytywny efekt na niedoczynność tarczycy i chorobę Hashimoto's po urodzeniu. Osoby z orbitopatią tarczycową również powinni łagodzić swoje objawy suplementacją selenu^[22-24].

Orbitopatia tarczycowa: W ramach tej choroby, mocno wystają gałki oczne. Przyczyną jest reakcja autoimmunologiczna: układ immunologiczny atakuje organizm, w tym wypadku tkankę oczodołu. Wielu dotkniętych tą chorobą cierpi również na nadczynność tarczycy.^[25]. 

W pigułce: Selen Co to jest Selen? Selen jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym, który jest przechowywany głównie w mięśniach i w gruczole tarczycy. Jakie są funkcje selenu? Ten pierwiastek śladowy wspiera funkcje immunologiczne i funkcje tarczycy, jak również płodność. Jakie jest dzienne zapotrzebowanie? Mężczyźni powinni spożywać 70 mikrogramów selenu dziennie, a kobiety 60 mikrogramów. Możesz pokryć swoje dzienne zapotrzebowanie selenu dzięki tylko jednemu orzechowi brazylijskiemu. Jakie są objawy niedoboru selenu? Możliwe objawy niedoboru selenu obejmują zmęczenie, nastroje depresyjne, zwiększoną podatność na infekcje i problemy z tarczycą. Czego należy szukać w preparatach z selenem? Preparaty zawierający związek o nazwie selenometionina są najlepiej wchłaniane przez organizm. Nie używaj kombinacji selenu z witaminą E, jako że witamina E może zwiększyć ryzyko raka prostaty, jeżeli nie został wykryty niedobór selenu. Ryzyko raka może się też zwiększyć, jeżeli przyjmujesz dodatkowe suplementy z selenem, mając wystarczający poziom selenu. Zatrucie selenem może prowadzić do brzydkiego oddechu, utraty włosów i zażółcenia skóry.

Źródła

1. What is Selenium? | American Nutrition Association, http://americannutritionassociation.org/newsletter/what-selenium
2. Chemistry International -- Newsmagazine for IUPAC, https://www.iupac.org/publications/ci/2011/3305/5_trofast.html
3. Rayman, M.P.: The importance of selenium to human health. Lancet. 356, 233–241 (2000). doi:10.1016/S0140-6736(00)02490-9
4. Elmadfa, I.: Ernährungslehre. Verlag Eugen Ulmer Stuttgart (2015)
5. Bjørklund, G.: Selenium as an antidote in the treatment of mercury intoxication. Biometals. 28, 605–614 (2015). doi:10.1007/s10534-015-9857-5
6. Selen, https://www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/selen/
7. Paranuss - Lebensmittel-Warenkunde, https://lebensmittel-warenkunde.de/lebensmittel/fette-oele/samen-nuesse/paranuss.html
8. Lebensmittel | DocMedicus Vitalstofflexikon, http://www.vitalstoff-lexikon.de/Spurenelemente/Selen/Lebensmittel.html
9. Selen - ein guter Schutz für unseren Körper, https://www.verbraucherzentrale.de/wissen/lebensmittel/nahrungsergaenzungsmittel/selen-ein-guter-schutz-fuer-unseren-koerper-17732
10. Selenmangel nimmt zu: Klimawandel hat Einfluss auf unser Essen, https://www.bzfe.de/inhalt/selenmangel-nimmt-zu-29778.html
11. Ausgewählte Fragen und Antworten zu Selen, https://www.dge.de/wissenschaft/weitere-publikationen/faqs/selen/
12. Die ganze Welt der Vitamine, Mineralstoffe und Enzyme. garant Verlag GmbH, Renningen (2016)
13. Selen und Human-Biomitoring Stellungnahme der Kommission „Human-Biomonitoring“ des Umweltbundesamtes, https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/377/dokumente/selen.pdf
14. Benton, D., Cook, R.: The impact of selenium supplementation on mood. Biol. Psychiatry. 29, 1092–1098 (1991)
15. Nahrungsergänzungsmittel, https://www.bzfe.de/inhalt/pressemeldung-7874.html
16. Barceloux, D.G.: Selenium. J. Toxicol. Clin. Toxicol. 37, 145–172 (1999)
17. Selen und Vitamin E nur bei Mangel, https://www.deutsche-apotheker-zeitung.de/news/artikel/2014/05/02/selen-und-vitamin-e-nur-bei-mangel
18. Selen und Vitamin E, https://www.bzfe.de/inhalt/pressemeldung-7020.html
19. Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT): Questions and Answers, https://www.cancer.gov/types/prostate/research/select-trial-results-qa
20. Daragó, A., Sapota, A., Nasiadek, M., Klimczak, M., Kilanowicz, A.: The Effect of Zinc and Selenium Supplementation Mode on Their Bioavailability in the Rat Prostate. Should Administration Be Joint or Separate? Nutrients. 8, (2016). doi:10.3390/nu8100601
21. Problematik, Klinik und Beispiele der Spurenelementvergiftung - Selen, https://www.gtfch.org/cms/images/stories/media/tk/tk79_1/mueller1.pdf
22. van Zuuren, E.J., Albusta, A.Y., Fedorowicz, Z., Carter, B., Pijl, H.: Selenium supplementation for Hashimoto’s thyroiditis. Cochrane Database Syst Rev. CD010223 (2013). doi:10.1002/14651858.CD010223.pub2
23. Ventura, M., Melo, M., Carrilho, F.: Selenium and Thyroid Disease: From Pathophysiology to Treatment. Int J Endocrinol. 2017, (2017). doi:10.1155/2017/1297658
24. Drutel, A., Archambeaud, F., Caron, P.: Selenium and the thyroid gland: more good news for clinicians. Clin. Endocrinol. (Oxf). 78, 155–164 (2013). doi:10.1111/cen.12066
25. Pschyrembel Online | endokrine Orbitopathie, https://www.pschyrembel.de/endokrine%20Orbitopathie/K0FR6/doc/