Cynk

Minerał cynk jest potrzebny do gojenia się ran, budowy mięśni, wzrostu włosów i do wielu innych rzeczy. Badania wykazują jednak, że 50 procent światowej populacji nie spożywa wystarczającej ilości cynku.

Jak spożywać ilość cynku wystarczającą dla twojej skóry, włosów i układu immunologicznego

Żaden minerał nie ma tak potężnego wpływu na układ immunologiczny, skórę i włosy, jak cynk. Jednak nawet 50 procent światowej populacji nie spożywa go wystarczająco. 

Co mają ze sobą wspólnego rozmnażania, gojenie się ran, powstawanie mięśni i wzrost włosów? Wszystkie potrzebują minerału cynku, aby funkcjonować prawidłowo! Bez cynku, godziny ćwiczeń na siłowni byłyby kompletną stratą czasu, produkcja spermy byłaby odsunięta na bok, i nie wyrósłby Ci żaden włos. Ale na szczęście, cynk jest obecny w każdej komórce twojego ciała - nawet jeśli u niektórych osób w niewystarczających ilościach.

Czego możesz oczekiwać od tego artykułu

Cynk: Minerał cynk spełnia liczne zadania: od wzrostu włosów po wzmacnianie układu immunologicznego. Cynk pozwala nam też dobrze widzieć!

Pokarmy: Najlepsze źródła cynku obejmują ostrygi, ser edamski, jaja kurze i orzechy. Nasze jelita mogą lepiej przetwarzać cynk z pokarmów pochodzenia zwierzęcego niż z pokarmów roślinnych.

Przyczyny niedoboru cynku: Sport, stres i przewlekła choroba zapalna jelit prowadzą do wahań w równowadze cynkowej. Kobiety w ciąży i karmiące piersią również mogą wykształcić niedobór cynku, jeżeli nie uzupełniają swoich strat poprzez zwiększone przyjmowanie cynku. Osoby spożywające jedynie pokarmy roślinne mają tendencje do spożywania niewystarczających ilości cynku. 

Objawy niedoboru cynku: Jeżeli organizm nie jest zaopatrywany w wystarczające ilości cynku, mogą wystąpić problemy z gojeniem się ran i ze wzrokiem. Niedobór cynku może też prowadzić do biegunki i zwiększonej podatności na infekcje. 

Leczenie niedoboru cynku: Jeżeli został zdiagnozowany niedobór cynku, możesz zmienić swoją dietę lub przyjmować suplementy z cynkiem.

Nadwyżka cynku: Zbyt dużo cynku szkodzi organizmowi! Zwiększone ilości przez dłuższy okres czasu prowadzą do wymiotów, biegunki i utraty włosów. Nadwyżka cynku może też hamować wchłanianie innych minerałów.

Cynk i przeziębienia: To, czy cynk faktycznie łagodzi przeziębienie, nie zostało w pełni dowiedzione naukowo. Ale przyjmowanie cynku może pomóc w skróceniu czasu powrotu do zdrowia po przeziębieniu.

Co to jest Cynk?

Cynk jest nieodzowny dla dobrego zdrowia - przejmuje zadania w każdej komórce ciała. Ponieważ twój organizm nie może wyprodukować tego niezbędnego pierwiastka śladowego samodzielnie, musisz spożywać go codziennie z pokarmem. całkowita ilość cynku znajdująca się w organizmie to dwa do trzech gram. Z ilością 1.5 miligrama, to twoje mięśnie przechowują największą jego część^[1].

Warto wiedzieć: Człowiek traci średnio od trzech do czterech miligramów cynku dziennie poprzez stolec i mocz. W taki sposób jelita i nerki zapobiegają nadwyżce cynku.^{[1, 2]}.

Jak cynk wpływa na organizm?

Jako tak zwany koenzym (pomocnicza cząsteczka) cynk ma wszechstronne działanie. Cynk pozwala rosnąć włosom i goić się ranom. Po jedzeniu, pomaga trzustce w produkcji insuliny, która obniża poziom cukru we krwi. Cynk stymuluje też produkcję testosteronu i aktywuje określone białka do budowy mięśni. Jeżeli komórki ciała są uszkodzone, cynk wspiera podział komórkowy, aby powstawały nowe komórki. Cynk pomaga budować nasz układ immunologiczny i dlatego jest szczególnie ważny w pierwszych kilku latach życia.^{[2, 3]}.

Wraz z minerałem selenem, cynk wiąże metale ciężkie, takie jak ołów, które gromadzą się w twoim organizmie. Minerał i metal ciężki tworzą nierozpuszczalny związek, w którym metal ciężki traci swoje toksyczne właściwości. W ten sposób minerały chronią twój organizm, a zwłaszcza komórki nerwowe, przed uszkodzeniami spowodowanymi metalami ciężkimi.^[3].

Czy wiesz? Jeżeli nie byłoby cynku w twoim organizmie, nie mógłby on produkować enzymu dehydrogenazy alkoholowej. Ten enzym rozkłada alkohol. Bez dehydrogenazy alkoholowej każdy wypity kieliszek wina doprowadziłby do zatrucia alkoholowego^[4].

Cynk i twoje zmysły

Niedobór cynku może osłabić zmysł węchu. Niektórzy badacze podejrzewają, że cynk odgrywa w tym rolę. Nasz wzrok jest również silnie zależny od cynku: Ten pierwiastek śladowy wspiera transport witaminy A z wątroby do siatkówki oka. Bez witaminy A, nasze oczy nie mogłyby dostrzegać światła, innymi słowy, nie bylibyśmy w stanie widzieć^{[6, 7]}.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie cynku?

Według zaleceń Niemieckiego Towarzystwa ds. Żywienia, mężczyźni powinni spożywać dziesięć miligramów cynku dziennie, podczas gdy kobiety powinny spożywać jedynie siedem miligramów. W czasie ciąży, dzienne zapotrzebowanie wzrasta do dziesięciu miligramów, jako że matka zaopatruje nienarodzone dziecko w cynk i traci duże jego ilości z powodu silnego parcia na oddawanie moczu. Matki karmiące piersią mają zapotrzebowanie zwiększone do jedenastu miligramów, jako że dostarczają dziecku cynk w mleku^[8].

Amerykański Narodowy Instytut Zdrowia zaleca podobne, jedynie niewiele wyższe spożycie cynku - osiem miligramów dla dorosłych kobiet i jedenaście miligramów dla mężczyzn i kobiet w ciąży.^[9].

Jakie pokarmy zawierają cynk?

Zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i pokarmy roślinne, dostarczają organizmowi cynku. Produkty zwierzęce zawierają jednak średnio znacznie więcej cynku. Jednocześnie, twój organizm może wchłaniać cynk z pokarmów pochodzenia zwierzęcego znacznie lepiej niż z pokarmów roślinnych^[10].

Ilość cynku w miligramach na 100 gram Pokarmy 10-25 miligramów Ostrygi; kiełki pszenicy, otręby pszenne 5-10 miligramów Ser edamski, szwajcarski ementaler, jaja kurze; wątroba wieprzowa, wołowina; ziarna słonecznika, siemię lniane, mąka sojowa, kakao w proszku 2,5-5 miligramów Ser Tylżycki, Gouda, Parmezan; Żyto, pszenica, jęczmień, proso, owies, komosa ryżowa; Groszek, soczewica, fasola; Orzechy brazylijskie, orzeszki ziemne; orzechy włoskie, nasiona chia; Zmodyfikowano zgodnie z: "Food table for daily use; The little Souci expert Kraut". Twoje jelito cienkie nie może wchłaniać 100 procent cynku z pokarmu. Wchłania ono 40 procent z mięsa, mleka i serów, podczas gdy dla warzyw i podobnych jest to 20 procent [11].

Niedobór cynku - Przyczyny

Niedobór cynku może być związany z różnymi problemami i ryzykami zdrowotnymi. Zwłaszcza dzieci muszą być zaopatrywane w wystarczające ilości tego minerału: Niedobór prowadzi do biegunki i zapalenia płuc - najczęstszych na świecie przyczyn zgonu u dzieci poniżej pięciu lat.^[12–15].

Zmiany klimatyczne mogą mieć negatywny wpływ na nasze zasoby cynku: Z uwagi na wysokie emisje dwutlenku węgla, mówi się, że zawartość cynku w naszym pożywieniu znacząco spadła. Pokarmy roślinne i zwierzęce importowane z Azji Południowo-Wschodniej lub z Afryki Południowej również zawierają mniejsze ilości cynku, ponieważ tamtejsza gleba jest uboższa w cynk.

Jakie są przyczyny niedoboru cynku?

Jeżeli dużo się pocisz, czy to podczas ćwiczenia czy przez gorącą pogodę, stracisz dużo cynku z potem - należy uzupełniać te straty zbilansowaną dietę. Dieta wegetariańska lub wegańska też może prowadzić do niedoboru, ponieważ jelito cienkie wchłania mniej cynku z pokarmów roślinnych. Jeżeli cierpisz na przewlekłą chorobę zapalną jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Crohna), wchłanianie składników odżywczych w jelicie jest ograniczane. Permanentny stres również może spowodować niedobór cynku^{[9, 16]}.

Czy wiesz, że osoby z cukrzycą mają wysokie ryzyko wykształcenia niedoboru cynku? Wysokie poziomy cukru we krwi prowadzą do częstego oddawania moczu: słabo dostosowani cukrzycy wydalają znacznie więcej cynku w swoim moczu^{[9, 11]}.

Substancje anty-odżywcze w pokarmach roślinnych

Mimo że zboża, orzechy i rośliny strączkowe również zawierają cynk, mogą też zawierać tak zwane substancje anty-odżywcze. Uniemożliwiają one jelitom prawidłowe wchłanianie cynku. Ta grupa substancji obejmuje^[17]:

• Fitynian w pełnoziarnistych zbożach (wyjątek: chleb na zakwasie)
• Fosforan w coli, mięsie, rybach
• Histydynę w produktach mlecznych
• Oksalat w szpinaku, rabarbarze, burakach
• Taniny w winie, czarnej i zielonej herbacie

Fitynian tworzy nierozpuszczalne związki z cynkiem, tak że cynk nie może działać w organizmie. Aby zredukować zawartość fitynianu, możesz namaczać zboża kilka godzin przed przygotowaniem^[4].

Warto wiedzieć: Zapotrzebowanie cynku u osób stosujących wyłącznie dietę roślinną jest większe o 50 procent. Warzywa zawierają substancje anty-odżywcze, dlatego cynk jest trudniej wchłaniany^[9].

Jakie są objawy niedoboru cynku?

Cynk działa wszędzie w organizmie, więc jego niedobór powoduje dyskomfort we wszystkich możliwych obszarach. Jeśli organizmowi brakuje cynku, twoje włosy mogą wypadać a paznokcie mogą stać się łamliwe. Dodatkowe objawy to^[4]:

• Spowolnione gojenie się ran
• Nocna ślepota, ograniczony zmysł węchu
• Zmęczenie, nastroje depresyjne
• Zwiększona podatność na infekcje, biegunka
• Znaczna utrata wagi, skurcze mięśni
• Zaburzenia erekcji

Niedobór cynku - Leczenie

Optymalne zasoby cynku to kwestia odpowiedniego odżywiania. Możesz to kontrolować, jeśli wiesz jakie pokarmy zawierają cynk i z jakich źródeł twój organizm może je wchłaniać. Sprawa komplikuje się w przypadku spożywania suplementów diety. Istnieją duże różnice w ich jakości, a co za tym idzie, różnice w tym, jak dobrze organizm wchłania preparaty.

Bardzo ważne: Nie stosuj preparatów dopóki nie potwierdzisz u siebie niedoboru cynku. W przeciwnym razie ponosisz ryzyko powstania nadwyżki cynku^[4]!

Składniki odżywcze dla lepszego wchłaniania cynku: 

Białka zwierzęce wspierają wchłanianie cynku. Wspólnie tworzą związek, który organizm może bardzo dobrze wykorzystać. Inne składniki odżywcze, które wspierają wchłanianie cynku to^[17]:

• Histydyna w migdałach, orzeszkach ziemnych, wołowinie i wieprzowinie
• Metionina w białym serze, migdałach, dorszu, makreli, tuńczyku
• Cysteina w migdałach, orzeszkach ziemnych, wołowinie i wieprzowinie
• Kwas cytrynowy w jabłkach, gruszkach, jagodach i owocach cytrusowych
  

  
  

Preparaty z cynkiem

Jeśli masz dowiedziony niedobór cynku, preparaty z cynkiem mogą pomóc. Preparaty z cynkiem są dostępne w każdej możliwej formie: Tabletek musujących, pudru, kapsułek, pastylek do ssania, dropsów czy maści. To, co sprawia, że preparat z cynkiem jest dobry, to nie jego rodzaj, ale związek cynku jaki zawiera. Cynk istnieje jedynie w połączeniu z innymi substancjami, które mają polepszać wchłanianie cynku.^[7].

Ważne: Poza zwykłymi preparatami możesz też kupić spraye do nosa zawierające cynk. Nie zaleca się ich jednak. Te cynkowe spraye do nosa mogą prowadzić do pogorszenia się, a w najgorszym wypadku do utraty zmysłu węchu^[7].

Który związek cynku jest najlepszy

Kilka badań sugeruje, że następujące związki cynku mają zoptymalizowaną bioprzyswajalność^[18–25]:

• Cynk i histydyna - jedyny związek bez znanych efektów ubocznych
• Pikolinian cynku
• Diglicynian cynku
• Glukonian cynku
• Siarczan cynku - skuteczny jedynie przyjmowany na pusty żołądek

Bioprzyswajalność opisuje jak dobrze twój organizm wchłania składnik odżywczy i jak dobrze może on w następstwie działać w twoim organizmie.^[4].

Interakcje

Minerały rywalizują ze sobą i mogą przeszkadzać sobie nawzajem we wchłanianiu do krwiobiegu przez jelito cienkie. Preparaty z cynkiem mogą zatem ograniczać efekty antybiotyków, leków reumatologicznych takich jak penicilaminy oraz diuretyków, takich jak tiazydowe leki moczopędne. Dlatego zaleca się stosowanie preparatów z cynkiem na kilka godzin przed lub po przyjęciu tych leków.^[7].

Cynk i Biotyna

Preparaty z cynkiem są często łączone z biotyną. Ta witamina też jest zaangażowana we wzrost włosów, niedobór biotyny może prowadzić do utraty włosów. Cynk zwiększa także aktywność biotyny, dlatego przyjmowanie ich razem ma sens. W swojej diecie spożywasz biotynę w formie produktów pełnoziarnistych, grzybów i mięsa.^[3].

Organizm nie może wchłonąć każdej ilości minerałów jednocześnie, ponieważ przeszkadzają sobie one nawzajem we wchłanianiu. Dlatego nie powinno się spożywać następujących preparatów w tym samym czasie: Żelaza, wapnia i miedzi. Badacze odkryli, że żelazo nie jest wchłaniane przez długi okres czasu, jeśli duże ilości cynku są przyjmowane w tym samym czasie.^[11].

Cynk i zaburzenia dermatologiczne

Cynk staje się bardzo popularny w dermatologii (medycynie skóry). Badania dermatologiczne wykazały, że cynk pomaga w leczeniu chorób skórnych, takich jak brodawki, trądzik, trądzik różowaty i rak podstawnokomórkowy. Cynk jest używany zewnętrznie (miejscowo), tzn. w postaci maści i kremów, oraz doustnie, tzn. w postaci tabletek.^[13].

Nawet przemysł kosmetyczny używa cynku: Kremy z filtrem przeciwsłonecznym i szampony anty-łupieżowe zawierają cynk jako dodatkową ochronę UV i do likwidacji łupieżu. Minerał redukuje też wydzielanie sebum przez skórę. Tłusta skóra to idealne lęgowisko dla bakterii, które mogą prowadzić do infekcji - zwłaszcza, jeśli układ immunologiczny jest osłabiony przez niedobór cynku.^[26].

Warto wiedzieć: Maście cynkowe z tlenkiem cynku mogą pomóc na poparzenia słoneczne. Tlenek cynku pomaga uszkodzonej skórze się zregenerować^[7]!

Nadwyżka cynku

Nie tylko niedobór cynku może stanowić zagrożenie dla twojego zdrowia. Za dużo cynku też może być szkodliwe. Górna granica 25 miligramów cynku dziennie jest uznawana za bezpieczną. Jeżeli przekroczysz tę granicę przez kilka dni z rzędu, możesz już doświadczyć pierwszych objawów. Dochodzi do tego zwykle z powodu zbyt dużej konsumpcji suplementów diety - wchłonięcie zbyt dużej ilości cynku przez dietę jest mało prawdopodobne^[4].

Jeżeli ilość od 225 do 450 miligramów zostanie spożyta jednorazowo, mogą wystąpić silne wymioty. możliwe konsekwencje nadmiaru cynku to problemy żołądkowo-jelitowe, zaburzenia czynności nerek, biegunka, utrata włosów i niedobór żelaza, anemia. Za dużo cynku zapobiega wchłanianiu się żelaza, przez co krew nie tworzy się już prawidłowo: Następuje niedokrwistość (anemia).

Pierwiastek śladowy miedź również traci swoją skuteczność z powodu nadmiaru cynku. W rezultacie tego niedoboru miedzi, występuje odrętwienie i osłabienie kończyn. To samo dotyczy wapnia i magnezu, z którymi cynk rywalizuje w organizmie: Niedobory wapnia i magnezu mogą prowadzić do utraty masy kości, zakłóconego przekazywania bodźców i znacznego osłabienia wydajności.^{[1, 3, 8, 27]}.

Nadwyżka cynku może prowadzić do redukcji cholesterolu HDL. Uważa się go za zdrowy cholesterol. Cholesterol HDL reperuje uszkodzenia błon komórkowych i usuwa szkodliwy cholesterol LDL, który powoduje miażdżycę.^[9].

Zatrucie cynkiem może wystąpić u osób, które na co dzień używają kleju dentystycznego. Zazwyczaj zawiera on cynk. Nie powinno się używać więcej niż 1.5 gramów tej pasty dziennie ^[9]!

Preparaty z cynkiem a przeziębienie

Wiele firm reklamuje cynk jako cudowny środek na przeziębienie. Zgodnie z reklamowymi obietnicami, zmniejsza on przykre dolegliwości, takie jak cieknący nos, bolące gardło lub ciągłe kichanie. Jedno jest jasne: Twój układ immunologiczny nie może funkcjonować bez cynku. Dlatego zakłada się, że minerał może odpędzić przeziębienie.

Jednak według Niemieckiego Towarzystwa ds. Żywienia (DGE), sytuacja badań nad cynkiem i jego wpływem na przeziębienia jest daleka od jasnej. DGE zaleca stosowanie preparatów z cynkiem na przeziębienia tylko wtedy, jeśli masz potwierdzony niedobór cynku. Badanie przeprowadzone przez Cochrane Collaboration w 2012 roku odkryło, że 75 miligramów cynku dziennie zmniejszyło czas potrzebny na wyzdrowienie z przeziębienia o jeden dzień. Miało to jednak miejsce tylko wtedy, jeśli uczestnicy badania przyjmowali lek w ciągu 24 godzin od wystąpienia pierwszych objawów.^{[7, 28]}.

Test na poziom cynku

Zarówno niedobór, jak i nadwyżka cynku będą stanowić problem dla twojego zdrowia. Możesz jednak przeciwdziałać obu badając czy masz optymalne zasoby cynku. możesz sprawdzić swój poziom cynku na przykład za pomocą badania krwi.

Jak mogę zmierzyć moje poziomy cynku?

Możesz też zbadać swój poziom cynku samodzielnie, na przykład z naszym testem na niedobór minerałów cerascreen®. Wszystko co musisz zrobić to małe nakłucie palca, aby wypełnić probówkę odrobiną swojej krwi. Twoja próbka zostanie następnie ewaluowana w naszym laboratorium i otrzymasz od nas raport wyników. Powie ci czy masz niedobory i w jaki sposób najlepiej utrzymać swoje poziomy^[29].

Niektórzy dostawcy mierzą poziomy cynku przy pomocy analizy włosa. Trzyletnie badanie wykazało, że ta metoda również może dostarczyć informacji o aktualnych zasobach minerałów. Zwłaszcza u dzieci, które zbyt mało jedzą, metoda okazała się odpowiednia w ustalaniu dla nich dalszych środków leczenia^[30].

Cynk: W pigułce Jakie funkcje ma cynk? Cynk jest niezbędnym minerałem, który znajduje się wszędzie w twoim ciele, ale w szczególności w mięśniach. jest to minerał ważny dla podziału komórkowego, gojenia się ran, wzrostu włosów, regulacji poziomu cukru we krwi i obrony immunologicznej. Jakie pokarmy zawierają cynk?  Ostrygi są szczególnie bogate w cynk. Cynk z pokarmów pochodzenia zwierzęcego, takich jak sery, jaja i podroby, jest lepiej wykorzystywany przez ludzki organizm niż cynk z pokarmów roślinnych. Kogo w szczególności dotyczy ryzyko niedoboru cynku? Sportowcy, kobiety w ciąży i karmiące piersią, wegetarianie i weganie, jak również osoby z przewlekłymi chorobami zapalnymi jelit mają zwiększone ryzyko niskiego poziomu cynku. Albo tracą oni duże ilości cynku, albo ich jelita nie mogą go wystarczająco wchłaniać. Jakie są objawy niedoboru cynku?  Utrata włosów, problemy skórne, biegunka i wolne gojenie się ran są objawami niedoboru cynku.

Źródła

1. Pabel, U.: Toxikologie Blei, Kupfer, Zink; Symposium „Alles Wild?“, (2013)
2. Schuchardt, Dr.J.P.: Die Bedeutung von Eisen, Zink und Selen in der Ernährung des Menschen. Ernährungs Umschau 57. (2010)
3. Die ganze Welt der Vitamine, Mineralstoffe und Enzyme. garant Verlag GmbH, Renningen (2016)
4. Elmadfa, I.: Ernährungslehre. Verlag Eugen Ulmer Stuttgart (2015)
5. Blakemore, L.J., Trombley, P.Q.: Zinc as a Neuromodulator in the Central Nervous System with a Focus on the Olfactory Bulb. Front. Cell. Neurosci. 11, (2017). doi:10.3389/fncel.2017.00297
6. Zinc, https://www.aoa.org/patients-and-public/caring-for-your-vision/diet-and-nutrition/zinc
7. Zinc, http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-zinc/art-20366112
8. Zink, https://www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/zink/
9. Office of Dietary Supplements - Zinc, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-Consumer/
10. Lebensmitteltabelle für die Praxis; Der kleine Souci-Fachmann-Kraut. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft Stuttgart (2011)
11. Wie viel Zink am Tag - Zinkmangel Symptome - Zink Bedarf Schwangerschaft - Zinkwerte im Blut - Zinkverluste - Zinküberschuss - Zinkpräparate - Zinkstoffwechsel- Freies Zink im Serum - Zinkbedarf pro Tag - Zink Funktion im Körper - UGB-Gesundheitsberatung, https://www.ugb.de/ernaehrungsplan-praevention/zink-multitalent/
12. ZINC. International Zinc Association | Zinc in HealthZinc in Health - ZINC. International Zinc Association, https://www.zinc.org/health/
13. Gupta, M., Mahajan, V.K., Mehta, K.S., Chauhan, P.S.: Zinc Therapy in Dermatology: A Review. Dermatol Res Pract. 2014, (2014). doi:10.1155/2014/709152
14. CO2-Anstieg und Mangelernährung, https://www.bzfe.de/inhalt/pressemeldung-7136.html
15. Global Diarrhea Burden | Global Water, Sanitation and Hygiene | Healthy Water | CDC, https://www.cdc.gov/healthywater/global/diarrhea-burden.html
16. Kilic, M., Baltaci, A.K., Gunay, M., Gökbel, H., Okudan, N., Cicioglu, I.: The effect of exhaustion exercise on thyroid hormones and testosterone levels of elite athletes receiving oral zinc. Neuro Endocrinol. Lett. 27, 247–252 (2006)
17. Gerald Rimbach, Jennifer Nagursky, Helmut F. Erbersdobler: Lebensmittel-Warenkunde für Einsteiger. Springer-Verlag
18. Gandia, P., Bour, D., Maurette, J.-M., Donazzolo, Y., Duchène, P., Béjot, M., Houin, G.: A bioavailability study comparing two oral formulations containing zinc (Zn bis-glycinate vs. Zn gluconate) after a single administration to twelve healthy female volunteers. Int J Vitam Nutr Res. 77, 243–248 (2007). doi:10.1024/0300-9831.77.4.243
19. Barrie, S.A., Wright, J.V., Pizzorno, J.E., Kutter, E., Barron, P.C.: Comparative absorption of zinc picolinate, zinc citrate and zinc gluconate in humans. Agents Actions. 21, 223–228 (1987)
20. Keyzer, J.J., Oosting, E., Wolthers, B.G., Muskiet, F.A.: Zinc absorption after oral administration of zinc sulfate. Pharm Weekbl Sci. 5, 252–253 (1983)
21. Blucker, A., Blucker, J.A.: The effect of total parenteral nutrition ( TPN ) on zinc ( Zn ) retention in the tissue of rats. Presented at the (2017)
22. Lönnerdal, B.: Dietary factors influencing zinc absorption. J. Nutr. 130, 1378S–83S (2000). doi:10.1093/jn/130.5.1378S
23. Zinc: health effects and research priorities for the 1990s., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1567081/
24. Bioavailability of zinc from zinc-histidine complexes. I. Comparison with zinc sulfate in healthy men. - PubMed - NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3591728
25. Zinc Deficiency, Malnutrition and the Gastrointestinal Tract | The Journal of Nutrition | Oxford Academic, https://academic.oup.com/jn/article/130/5/1388S/4686387
26. Brandt, S.: The clinical effects of zinc as a topical or oral agent on the clinical response and pathophysiologic mechanisms of acne: a systematic review of the literature. J Drugs Dermatol. 12, 542–545 (2013)
27. Schek, D.A.: Nahrungsergänzungsmittel im Sport. 8
28. Vitamin C- und Zink-Tabletten verhindern oder heilen Erkältung nicht, https://www.dge.de/presse/pm/vitamin-c-und-zink-tabletten-verhindern-oder-heilen-erkaeltung-nicht/
29. DrBayer-Mineralstoffbestimmung-im-Vollblut-Diagnostische-Relevanz.pdf, https://www.labor-bayer.de/laborinformationen_publikationen/mineralstoffe_spurenelemente/DrBayer-Mineralstoffbestimmung-im-Vollblut-Diagnostische-Relevanz.pdf
30. Han, T.H., Lee, J., Kim, Y.J.: Hair Zinc Level Analysis and Correlative Micronutrients in Children Presenting with Malnutrition and Poor Growth. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 19, 259–268 (2016). doi:10.5223/pghn.2016.19.4.259